ارزیابی عوامل موثر بر فرسایش خندقی و پهنه بندی خطر آن با استفاده از gis (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قوری چای)

فرسایش خندقی مشهودترین شکل فرسایش خاک است که منجر به کاهش توان تولید خاک و ایجاد محدودیت در کاربری اراضی می گردد و می تواند خطر جدی برای راه ها، حصارها و سازه های مختلف باشد و همچنین سبب تلفات قابل ملاحظه خاک و تولید مقادیر فراوان رسوب می شود. جهت کنترل این پدیده، شناخت عوامل موثر و پهنه بندی اراضی نسبت به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. بدین منظور حوضه آّبخیز قوری چای در دشت مغان، جهت انجام تحقیق انتخاب گردید. هدف این پژوهش، تعیین و مشخص نمودن مهم ترین عوامل موثر در شکل گیری فرسایش خندقی و پهنه-بندی خطر آن و ممیزی مناطق پرخطر و کم خطر از نظر وقوع فرسایش خندقی با بهره گیری از سامانه های اطلاعات جغرافیایی و روش های آماری می باشد؛ لذا جهت دستیابی به هدف مذکور، پس از بررسی های میدانی خصوصیات متنوعی از حوضه های آبخیز مختلف برای بررسی عوامل موثر در ایجاد فرسایش خندقی انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و نقشه های مربوط به عوامل موثر با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه و طبقه بندی شدند. از طرفی نقشه پراکنش فرسایش خندقی با استفاده از عکس های هوایی و gps تهیه گردید. با بررسی کمی رابطه بین عوامل موثر و فرسایش خندقی از طریق رگرسیون های چندمتغیره، مهم ترین عوامل موثر در ایجاد فرسایش خندقی منطقه مورد مطالعه به دست آمدند که روابط به دست آمده در قالب مدل منطقه ای عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی تبیین و ارائه شد. نتایج به دست آمده نشان داد عوامل اصلی کنترل کننده فرسایش خندقی منطقه، حساسیت به فرسایش سازندها، دبی پیک، رواناب، تراکم زهکشی می باشند. در نهایت با استفاده از مدل رگرسیونی نقشه پهنه بندی خطر فرسایش خندقی در محیط نرم افزار arcgis تهیه و در 5 کلاس بسیار کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد طبقه بندی گردید. بطوریکه مناطق با خطر بسیار زیاد در قسمت غربی زیرحوضه سیدلر و مناطق با خطر بسیار کم در قسمت های مرتفع و کوهستانی حوضه واقع شده اند.